İDRAR YOLU ENFEKSİYONLARI
Sistit Nedir ?
Vücudun her bölgesinde olduğu gibi, idrar ve üreme sisteminde de mikropların yerleştiği organlara göre enfeksiyonlar isimlendirilir. Örneğin;
Sistit : Mesane
Piyelonefrit : Böbrek
Prostatit : Prostat
Üretrit : Üretra (idrar yolu)
Vaginit : Vagina
Normalde, idrarın içinde mikrop bulunmaz. Dışardan alınan mikroplar sonucu idrar yolu enfeksiyonu olduğu zaman genellikle ilk tutulan organ mesanedir. Bu enfeksiyona “Sistit” adı verilir. Eğer böbreklerde enfeksiyon olursa “Piyelonefrit” denir. Her iki durumda da ilgili organa mikropların yerleşmesi söz konusudur ve tedavi mutlaka antibiyotikle yapılmalıdır.
Dikkat edilmesi gereken nokta, idrar kültürünün yapılması ve antibiyograma göre hangi antibiyotiklerin mikropları ortadan kaldıracağının anlayarak uygun, etkili ve gerekli ilacın verilmesidir. Yoksa, çok kolay tedavi olabilecek bir hastalık, önemli problemler yaratacak durumlar doğurabilir.
Mikroplar olmadan da herhangi bir organda iltihap olabilir. Bu durumlarda antibiyotik tedavisi bir sonuç vermez. Mikroplar haricindeki etkenlerin neler olduğunu saptayıp ona göre tedavi planı yapılması gerekir.
İdrar Yolu Enfeksiyonunun Belirtileri Nelerdir ?
Mikropların yerleştiği organın (genellikle mesane) iç yüzeyi, örneğin boğazımızda bir enfeksiyon olduğu zamanki gibi kızarır ve duyarlı bir hale gelir. Bu da karında veya kasıklarda ağrı, idrar sırasında acıma, devamlı bir tahriş ve sık idrar gitme isteği gibi belirtiler yaratır. Mesanede çok az miktarda bir idrar birikse bile veya idrar yaptıktan sonra mesane içinde sadece birkaç damla idrar kalmış olsa bile, rahatsızlık hissi verir.
Bazen çok şiddetli bir uyarı ve rahatsızlık hissi ile idrar kaçırma durumu olabilir. İdrar torbasında oluşmuş olan enfeksiyon, idrarda kötü kokuya neden olabilir. Harap olan mesanenin duvarından düşen parçalar idrarda bulanıklığa neden olabilir. Bazen bu harabiyet sonrası, kan damarları da açılır ve kanama görülebilir.
Mesanedeki idrar yolu enfeksiyonu tedavi edilemezse, bir süre sonra mikroplar böbreklere de yerleşebilir. Enfeksiyon böbreklere sıçramış olduğu zaman, genellikle ateş çıkar. Halsizlik, düşkünlük, yan ağrısı veya sırt ağrısı oluşur. Bu enfeksiyonların hızla ve etkili bir şekilde tedavi edilmesi gerekir yoksa hayati problemlere bile yol açabilirler çünkü mikroplar tüm vücuda yayılabilir. Erişkin vücudu bu duruma nispeten karşı koyabilirse de, özellikle ve yaşlılar çocukların hastaneye yatırılmaları daha emniyetli olur. Böyle durumlarda, ağızdan alınan haplar tedavi için yeterli olmayabilir. Damardan veya kalçadan iğne tedavisi hatta serum takılması gerekebilir.
Üriner Sistem Enfeksiyonları basit ve komplike olarak 2 ana guruba ayrılır. Basit enfeksiyonlarda sadece mikropların ortadan kaldırılması tedavi için yeterlidir. Komplike durumlarda idrar sisteminde taş, darlık, anomali hatta polip veya tümör gibi enfeksiyonu tetikleyen durumlar vardır ve bunların da aynı zamanda tedavi edilmesi gereklidir.
Tekrarlayan veya antibiyotiklere dirençli idrar yolları enfeksiyonları da genellikle bu tür hastalarda görülür.
Enfeksiyon Nasıl Oluşur ?
Genital bölge cildinde ve anüs çevresinde çok miktarda bakteri bulunur. Özellikle vücut direncinin kırıldığı durumlarda, mikroplar idrar yolundan girerek mesaneye doğru ulaşırlar. Şeker hastalığı ve kronik hastalıklar veya üşütme, yorgunluk hatta moral bozukluğu gibi etkenler vücut direncini düşürebilirler. Bazen de herhangi bir insanın vücudu, enfeksiyonlara daha yatkın olabilmektedir.
Kadınlarda idrar çıkış deliği anüse daha yakın olduğu için ve mesaneden dışarıya uzanan idrar yolu daha kısa olduğu için, enfeksiyonunu mesaneye yerleşmesi, erkeklere göre daha kolay ve sık olur. Menopoz dönemi veya genç kadınlarda cinsel olarak aktif yaşam dönemi, enfeksiyon sıklığını arttırır. Prezervatif, diafram veya jel gibi doğum kontrol yöntemleri de kadınlarda enfeksiyon oranını arttırabilir. Hamilelik döneminde de, böbrek taş veya idrar yolu problemleri daha belirgin olabilir.
Erkeklerde büyüyen prostatın veya idrar sondasının yaptığı olumsuz etki veya küçüklerde sünnet derisi nedeniyle biriken mikroplar, bu iki grup erkekte idrar yolu enfeksiyonları görülme riskini arttırır.
Teşhis Nasıl Yapılır ?
İdrar yolu enfeksiyonu belirtisi varsa, ilk fırsatta idrar kültürü yapılmalıdır. İdrar kültürünün sonucu 24-72 saat sonra belli olsa bile, yakınmaların şiddetli olması durumunda, hemen tedavi başlanmadır. Kültür ve antibiyogram sonucuna göre, tedavi sürecinin nasıl devam edileceğine karar verilir.
Sık Sorulan Sorular
İdrar yolu enfeksiyonu böbreklere zarar verir mi ?
Eğer idrar yolu enfeksiyonu, ilk fırsatta ve doğru olarak tedavi edilirse, genellikle hiçbir sorun oluşturmaz. Ancak, tedavi sonrası enfeksiyonun tekrarlamadığından emin olunmalıdır. Farkedilmeyen veya uygun tedavisi yapılmayan enfeksiyonlar böbrekler hatta vücudun tümü için tehdit oluşturabilir.
Neden enfeksiyon olur ?
Birçok idrar yolu enfeksiyonu bireysel nedenlerle oluşur ve genellikle kolay tedavi edilir ve pek tekrar etmezler. Eğer kişide anatomik veya genetik bir bozukluk varsa, bunların saptanması ve bu yönde korumanın yapılması gerekir.
Enfeksiyondan korunma yolları nedir ?
Öncelikle, her zaman için yeterli sıvı alınması gerekir.
Menopozdaki kadınların, estrojen kremleri kullanmaları gerekebilir.
Cinsel ilişki sonrası, idrar yapma veya bazı kadınlarda tek doz antibiyotik kullanılması yararlı olabilir.
Prezervatif, diafram veya sperm öldürücü jel gibi doğum kontrol yöntemlerinden bazı kadınların kaçınması yaralı olabilir.
İdrarı çok biriktirmemek veya idrar yaparken sakince mesanenin boşalmasını beklemek yararlı olabilir.
Taharetlenirken önden arkaya doğru yıkanmak gerekir.
Ne zaman daha dikkatli olmalı ?
İdrar yolu enfeksiyonunun belirtileri, çok hafif de olsa devam ediyorsa, hele özellikle tedaviye rağmen geçmiyorsa muhakkak doktora başvurmalıdır. Eğer iştahsızlık, bulantı, halsizlik veya kanama gibi belirtiler varsa, doktoru acilen aramalıdır.
Hamilelerde ne yapılmalı ?
Hamileyken idrar yolu enfeksiyonuna yakalanan anne adayları için güvenle kullanılabilecek ilaçlar vardır. Bu yüzden mutlaka üroloji uzmanına veya kendisini izleyen jinekoloji uzmanına hızla başvurulmalıdır. Zamanında alınan önlemler, bebek ve anne için hiçbir risk oluşmadan hastalığı ortadan kaldırır.
Sık tekrar eden enfeksiyonlara çare var mıdır ?
Eğer yılda 3 veya daha fazla enfeksiyon oluyorsa, detaylı incelemeler yapılması gereklidir. Bunlarda belirgin bir problem saptanmıyorsa, uzun süreli ve düşük doz koruyucu antibiyotik tedavisi gerekir.
|